Cây Bonsai – Triết lý nghệ thuật và phương pháp chăm sóc hiệu quả

Cây Bonsai với dáng nhỏ bé và tinh xảo nhưng hàm chứa vẻ đẹp tự nhiên đa màu và nghệ thuật tinh tế. Đây không chỉ là một cây cảnh, Bonsai còn mang trong mình hào quang và ý nghĩa sâu sắc của văn hóa và tâm linh. Từng nhánh lá uốn lượn đều như đang nới đến câu chuyện dài lâu về tâm huyết và tình yêu mà người trồng đã dành cho nó. Hãy cùng Cây Phong Thủy tìm hiểu về tinh hoa nghệ thuật cây Bonsai trong bài viết này nhé!

>>Xem thêm: 4 Cách phân loại cây bonsai

1. Cây Bonsai là gì?

Cây Bonsai là cây cảnh được trồng trong chậu nhỏ, được nuôi dưỡng và tạo hình sao cho giống với cây cổ thụ tự nhiên nhưng có kích thước nhỏ. Nghệ thuật Bonsai bắt nguồn từ Nhật Bản và nhanh chóng lan rộng ra toàn thế giới bởi tình thẩm mỹ và ý nghĩa mà nó mang lại.

Bonsai là từ tiếng Nhật (盆栽) nghĩa là “Bồn tài” hay “Cây con trong chậu”. Phân tích kĩ hơn, từ “Bon” (栽) nghĩa là cái khay nhỏ, là vật chứa đựng của cây. “Sai” (栽) trong “Bonsai” chỉ đơn giản là từ “cây” – thứ cây cảnh sẽ được trồng.

Tuy có ý nghĩa đơn giản, nhưng cây Bonsai là kết quả của một quá trình uốn nắn vô cùng khắc nghiệt. Nghệ thuật Bonsai đã trở thành một biểu tượng văn hóa đặc trưng của Nhật Bản và đang được yêu thích và trân trọng trên toàn thế giới.

2. Kích Thước Cây Bonsai

Một trong những điểm thú vị nhất của cây bonsai là sự đa dạng về kích thước và kiểu dáng. Có thể rất nhiều người khi nói đến Bonsai sẽ hình dung nó là chậu cây với kích thước vừa phải để ở các kệ trang trí trong gia đình, văn phòng, khách sạn…Tuy nhiên thực tế bonsai rất nhiều kích thước khác nhau, hãy cùng xem qua nhé.

2.1 Cây Bonsai cỡ nhỏ ( mini)

• Kenshitsubo: Đây là những loại cây bon sai nhỏ nhất, thậm chí còn nhỏ hơn nhiều so với các cây giống con. Tuy nhiên, chúng vẫn xứng đáng được coi là những tác phẩm nghệ thuật. Hiếm khi Kenshitsubo cao hơn 1 đến 3 inch (2,54-7,62 cm), loại này có thể được nâng lên bằng hai ngón tay dễ dàng.
• Shito: Đây là kích thước phổ biến của các loại cây bonsai nhỏ nhất. Chúng có kích thước bằng đầu ngón tay, thường phát triển chiều cao từ 2 đến 4 inch (5,08-10,16 cm). Chúng còn có tên khác là cây bonsai Thimble.
• Shohin: Những cây bon sai này phát triển chiều cao từ 2 đến 6 inch (5,08-15,24 cm). Chúng có thể dễ dàng nằm gọn trong lòng bàn tay. Shohin và Shito bonsai còn được phân biệt với các cây bonsai nhỏ khác bằng một số kỹ thuật riêng biệt được sử dụng để tạo ra chúng.
• Mame: Những cây bonsai này có chiều cao từ 4 đến 8 inch (10,16-20,32 cm). Trong số những câybonsai nhỏ nhất, chúng còn được gọi là cây bonsaj một tay bởi vì chỉ cần một tay để di chuyển cây. Thường thì chúng được trồng trong những chậu lớn hơn cây bonsai Shohin.
• Komono: Cây bonsai Komono phát triển trung bình từ 6 đến 10 inch (15,24-25,4 cm). Chúng gần như là cây bonsaj lớn nhất có thể di chuyển được bằng một tay.

2.2 Cây Bonsai Cỡ Vừa

• Katade-Mochi: Cây bonsai Katade-Mochi mọc cao từ 10 đến 18 inch (25,4-45,72 cm). Chúng lớn hơn cây bonsai Komono nhưng vẫn có thể được nâng lên bằng một tay. Đây là kích thước khá phổ biến giúp các nghệ nhân thuận tiện hơn trong việc chăm sóc, bởi chúng không quá nhỏ để phải cắt tỉa nhiều cũng không quá lớn để phải thường xuyên xử lý thu gọn kích thước.
• Chumono, Chiu: Hai kích thước cây bonsai này gần như giống nhau. Cả hai đều được coi là cây bonsai hai tay ( cần hai tay để bưng, bê), đều cao từ 16 đến 36 inch (40,64-91,44 cm). Hai tên gọi này có thể thay thế cho nhau. Cây trung bình và lớn: Các quốc gia nói tiếng Anh trên thế giới có xu hướng dần từ bỏ tên tiếng Nhật để phân loại kích thước nghe cho thuận tai. Cây cảnh trung bình có chiều cao từ 12 đến 24 inch (30,48- 60,96 cm), trong khi cây cảnh lớn từ 24 đến 36 inch (60,96-91,44 cm).

2.3 Cây Bonsai Cỡ Lớn

• Omono: Những cây bonsai cỡ lớn này được xếp vào những cây đầu tiên cần đến 4 tay để di chuyển. Chúng phát triển tốt ở rất nhiều nơi khác nhau và có chiều cao từ 30 đến 48 inch (76,2-45,121,92cm). Chúng khá giống với loại “Dai” và hầu như có ít đặc điểm để phân biệt với nhau, trong tiếng Anh chúng đều được gọi là cây bonsai rất lớn.
• Dai: Có cùng kích thước và kiểu dáng với bonsai Omono. Hiện nay, chỉ một số nghệ nhân được biết đến là các bậc thầy trong nghệ thuận bonsai của Nhật Bản cổ đại mới nắm rõ được sự khác biệt ít ỏi giữa chúng.
• Hachi-Uye: Đây là một trong những cây bonsai lớn nhất. Chúng được gọi là cây 6 tay vì phải cần tới 3 người để di chuyển cây trong chậu. Chúng cao từ 40 đến 60 inch (101,6-152,4 cm).
• Imperial: Imperial (cây hoàng gia) là cây lớn nhất và hùng vĩ nhất trong tất cả các cây bonsai. Chúng cao từ 60 đến 80 inch (152,4-203,2 cm) và được trưng bày nhiều nhất trong các khu vườn của Hoàng gia Nhật Bản. Chúng cũng được gọi là cây 8 tay do cần 4 người để di chuyển. Có lẽ phân loại duy nhất không thay đổi qua các thời đại là cây Imperial vì nguồn gốc của tên.

3. Triết lý nghệ thuật cây Bonsai

Triết lý nghệ thuật cây Bonsai là một khía cạnh rất quan trọng và đặc biệt trong nghệ thuật Bonsai. Không chỉ đơn thuần là việc trồng cây vào chậu nhỏ và tạo hình chúng một cách tỉ mỉ, mà còn thể hiện triết lý sâu sắc về cuộc sống và tự nhiên.

• Sự cân bằng và hài hòa: Trong nghệ thuật Bonsai, sự cân bằng và hài hòa được coi là yếu tố quan trọng nhất. Những câyBonsai phải có dáng dấp đẹp, tự nhiên và hài hòa với nhau. Sự cân đối giữa gốc, thân, cành, lá và chậu là điều cần phải cân nhắc một cách tỉ mỉ để tạo nên một tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo. Vì vây, cây Bonsai có thể được trang trí trong phong cách tối giản
• Trung tín và tôn trọng tự nhiên: Nghệ nhân Bonsai luôn cố gắng tái hiện một cách chân thực nhất hình dáng của cây trong tự nhiên. Họ không chỉ gắn tận tâm vào việc tạo ra hình dáng đẹp cho cây, mà còn đặt tôn trọng và trung tín với vẻ đẹp tự nhiên của cây cảnh.
• Tính chân thực và tự nhiên: Một trong những mục tiêu của nghệ thuật Bonsai là tạo ra một cây Bonsai sao cho nó gần như không thể phân biệt được với cây tự nhiên nếu nhìn từ xa. Nghệ nhân Bonsai cần tạo ra sự tự nhiên, nhưng đồng thời cũng mang tính nghệ thuật cao trong từng đường nét và chi tiết.
• Sự kiên nhẫn và tĩnh tâm: Trồng và chăm sóc cây Bonsai là một quá trình mất rất nhiều thời gian và kiên nhẫn. Nghệ nhân Bonsai phải dành thời gian để quan sát, lắng nghe và tìm hiểu về cây, từ đó thấu hiểu và đồng cảm với sự sống của chúng. Vì vậy, chậu Bonsai có thể đặt trong không gian phong cách Indochine đậm chất nghệ thuật Đông Dương.
• Thể hiện tâm hồn và triết lý: Nghệ thuật Bonsai thể hiện không chỉ sự kỹ thuật mà còn tâm hồn và triết lý của người nghệ nhân. Những cây Bonsai thường mang một thông điệp sâu sắc về cuộc sống, sự thăng trầm và sự đổi khác của tự nhiên và con người.

Tóm lại, triết lý nghệ thuật của cây Bonsai không chỉ đơn thuần là việc tạo ra một tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt mà còn thể hiện sự kính trọng và trung tín với tự nhiên, đồng thời thấu hiểu về cuộc sống và tâm hồn con người. Nghệ thuật Bonsai là một con đường đòi hỏi kiên nhẫn, tĩnh tâm và sự tận tụy của người nghệ nhân để có thể đạt được tác phẩm nghệ thuật đẹp và ý nghĩa.

4. Phương pháp chăm sóc cây Bonsai hiệu quả

Chăm sóc cây Bonsai hiệu quả đòi hỏi sự chú tâm và kiên nhẫn. Ngoài các phương pháp uốn nắn, người nghệ nhân Bonsai còn phải chú ý đến các yếu tố sau để cây Bonsai được trồng trong điều kiện hoàn hảo nhất:

• Cung cấp đầy đủ ánh sáng cho cây Bonsai: Ánh sáng là yếu tố quan trọng đối với sự phát triển của cây Bonsai. Để cây có thể phát triển khỏe mạnh, bạn nên đặt cây ở nơi có đủ ánh sáng tự nhiên, đặc biệt là ánh sáng mặt trời vào buổi sáng. Tùy vào loại cây mà bạn trồng, nếu có yêu cầu về ánh sáng đặc biệt, bạn có thể sử dụng các loại đèn led trồng cây để bổ sung ánh sáng trong những ngày trời âm u hoặc mùa đông.
• Tưới đủ nước cho cây Bonsai: Điều quan trọng trong việc chăm sóc cây Bonsai là tưới nước đúng cách. Hãy để đất trong chậu hơi khô trước khi tưới lại. Tránh tưới quá nhiều nước, vì điều này có thể làm nước ngập chìm gốc cây và gây ra hư hại cho cây Bonsai. Tuy nhiên, cũng đừng để đất quá khô, vì sẽ khiến cây bị thiếu nước và gây tổn hại đến sức khỏe của cây.
• Thay chậu định kỳ: Cây Bonsai cần không gian đủ để phát triển. Khi cây Bonsai đã đạt đến kích thước quá lớn so với chậu hiện tại, bạn nên thay chậu cho cây. Quá trình này giúp cây có không gian đủ để phát triển hệ rễ và hạn chế gốc cây bị nghẹt. Khi thay chậu, hãy chọn chậu mới có kích thước phù hợp và đảm bảo việc chuyển cây diễn ra cẩn thận để tránh làm tổn thương cây Bonsai.
• Phòng trừ bệnh cho Bonsai: Để cây Bonsai luôn khỏe mạnh, hãy chú ý phòng trừ và điều trị các bệnh hại cho cây. Theo dõi cây thường xuyên để phát hiện các dấu hiệu bất thường như lá và cành khô, thối rễ, hay dấu hiệu của côn trùng gây hại. Khi phát hiện vấn đề, hãy xử lý kịp thời bằng cách cắt tỉa những phần bị hỏng, thay đổi phương pháp tưới nước hoặc sử dụng thuốc trừ sâu an toàn cho cây Bonsai.

Nghệ thuật Bonsai không chỉ hướng đến cái đẹp mà cây Bonsai còn bao hàm sự tôn trọng với thiên nhiên, tình yêu và lòng kiên nhẫn mà người trồng đã dành cho cây. Bonsai không chỉ là một cây cảnh mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, một nguồn cảm hứng và một cách thể hiện tâm hồn của người trồng cây. Hy vọng qua bài viết này của Cây Phong Thủy, bạn đã hiểu thêm về cây Bonsai và đồng thời có thêm kiến thức và kinh nghiệm để chăm sóc cây một cách hiệu quả.